قانون بودجه بندی
بودجه چیست؟ قانون بودجه بندی و بودجه ریزی چیست؟ تبصره بودجه! آموزش و هر آنچه که شما نیاز دارید تا درباره بودجه بدانید را به شما خواهیم آموخت. شما می توانید جواب تمامی سوالات خود درباره بودجه را دراین مقاله بیابید پس تا آخر این مقاله با ما همراه باشید
در ابتدا با عبارت بودجه آشنا می شویم : بودجه عبارت است از طرحی جامع در قالب اصطلاحات مالی که به وسیله آن یک برنامه جاری برای مدت معین اجرا می گردد.
البته تعاریف مختلف دیگری هم وجود دارد که معنای بودجه را در بر می گیرد اما تمامی آنها در چند نکته مشترک هستند :
- بودجه پیش بینی برای آینده است .
- شامل پیش بینی درآمد ها و برآورد هزینه ها است .
- بودجه تخصیص پول برای هدف مشخص است .
- بودجه وسیله کنترل هزینه ها و برآورد هزینه های آینده است .
- بودجه برای یک دوره معین از زمان تهیه می شود .
طبقه بندی بودجه برای رسیدن به چهار هدف صورت می گیرد که این اهداف عبارتند از:
- آسان سازی برنامه ریزی و تصمیم گیری
- بهبود مدیریت
- تجزیه و تحلیل اثر های اقتصادی عملیات دولت
- نظارت برعملیات دولت
تهیه و تنظیم بودجه با پیدایش دولت ها همراه بوده است و شاهرگ حیاتی دولت است زیرا دولت تمامی فعالیت های مالی خود ، اعم از کسب درآمد و پرداخت هزینه برای اجرای برنامه های مختلف خود را در چهارچوب قانون بودجه بندی انجام می دهند و در ادامه بودجه نقش بسیار مهم حیاتی در توسعه ی اقتصاد ملی ایفا می کند.
امروزه نظام و قانون بودجه بندی و بودجه ریزی یک سیستم پیچیده ای است و بودجه علاوه بر نقش های سیاسی و اقتصادی ، نقش حساس و مهم برنامه ریزی را عهده دارد . بودجه به عنوان سندی تعریف می شود که شامل واژه ها و ارقامی است که هزینه ها را به اهداف معین ارتباط می دهد . اگر درخواست های بودجه ، جمع آوری شده و طبق دستور العمل ها به مصرف برسند و اگر فعالیت ها به نتایج مطلوب منجر شود ، هدف بیان شده در سند بودجه تحقق یافته است . بنابراین بودجه یک پیوستگی بین منابع مالی و رفتار انسانی برای تحقق اهداف و خط مشی ها ایجاد می کند.
اصول بودجه : بودجه همانند دیگر رشته های علوم اقتصادی تابع اصولی است که منظور از این اصول لزوم رعایت قواعد و تشریفاتی است تا بودجه تنظیمی, وسیله مفید و قاطعی به منظور کنترل و شناسایی دخل و خرج دولت باشد .
این اصول عبارت اند از :
- اصل سالانه بودن بودجه : بودجه یک پیش بینی و برآورد برای آینده است . پس ابتدا و انتهای این برآورد مشخص است زیرا بحث زمان بسیار در این اصل اهمیت دارد و در حقیقت دخل و خرج دولت برای یکسال پیش بینی می شود .
- اصل وحدت بودجه : طبق این اصل توصیه میشود فقط یکبار بودجه ی واحدی را مد نظر می گیرند که حاوی تمام عملیات دولت باشد و کلیه دخل و خرج دولت در سندی واحد ارائه می شود. البته متمم بودن بودجه یکی از موارد استثنا بر اصل وحدت بودجه است .
- متمم بودجه چیست ؟ همان معنی متمم در زبان ریاضی را می دهد زیرا دولت چند سبد درآمدی را دارد و چند سبد هزینه ای دارد و زمانی که درآمد یکی از سبدها افزایش یابد ، درآمد دیگری کاهش پیدا می کند.
- البته در ادامه با اصطلاحات دیگر بودجه در ادامه آشنا می شویم.
- اصل جامعیت بودجه : برپایه این اصل ، بودجه باید به صورت کامل و برای همه دستگاه های دولت اعم از وزارتخانه ها ، موسسات دولتی و… به صورت یکجا تهیه و به مجلس قانونگذاری تقدیم می گردد.
- بدین صورت گفته شده در اصل 53 قانون اساسی : کلیه دریافتهای دولت در حساب های خزانه داری کل متمرکز می شود و همه پرداخت ها و حدود اعتبارات مصوب به موجب قانون انجام می گیرد.
- اصل شاملیت یا تفضیل : در این اصل توصیه می شود که دولت ها باید به صورت مشروح ریز و جزئی و به تفضیل تهیه و تنظیم به مجلس پیشنهاد گردد و برای آگاهی عموم انتشار یابد . علت این کار فقط برای امکان رسیدگی نیست ، دلیل دیگری که وجود دارد این است که دستگاه اداری را مجبور و وادار کنند که درآمد های عمومی را به همان وصفی که به تصویب رسیده به مصرف برساند . ( در حقیقت اصل تفضیل ، اصل تخصیص را در بردارد )
- اصل تخصیص و عدم تخصیص :
- اصل تخصیص : طبق این اصل ، تمامی ارقام مندرج در قانون بودجه بندی به همان ترتیبی که در قانون تعیین شده ، وصول یا به مصرف برسد و امکان جابجایی و انعطاف پذیری در این اصل وجود ندارد .
- اصل عدم تخصیص : این اصل برعکس اصل قبل نیست بلکه این اصل می گوید : هیچ درآمدی نباید برای هزینه خاصی تخصیص داده شود و هیچ هزینه ای نباید از درآمد بخصوصی تامین شود و باید اینگونه باشد که : در آمد های دولت باید به خزانه واریز گردد و از درآمد عمومی دولت برای هزینه های دولت تامین اعتبار شود .
- اصل انعطاف پذیری : طبق این اصل امکان تغییر وجابجایی در موارد هزینه و برنامه های دستگاه ، بدون آنکه در جمع اعتبارات مصوب تغییری به وجود آید . ( بعضی از مواد و برنامه های دستگاهی کسر و به همان مبلغ به برنامه های دیگر اضافه شود ،بدون آنکه در جمع اعتبارات مصوب تغییری به وجود آید )
- اصل تخمینی بودن در آمد ها : در آمد پیشبینی شده در بودجه جنبه تخمینی دارد و بدین معنا است که منظور شدن مبلغی به عنوان درآمد در بودجه کل کشور در هر مورد نیاز به مجوز قانونی دارد.
- اصل تعادل : خط موازنه بین درآمد ها مخرج دولت می پردازند به صورتی که دولت بتواند بدون استقراض ، تعهدات مالی خود را بپردازد .
- اصل تحدیدی بودن بودجه هزینه ها : این اصل می گوید که حداکثر پرداخت ها ودر حد اعتبار مصوب می باشد و عبور از این اعتبار مصوب ، ممنوع است.
مراحل قانون بودجه بندی و بودجه ریزی
- هرکشوری معمولا از 4 مرحله جداگانه ذیل تشکیل می شود. که به آن دوره بودجه یا سیکل بودجه می گویند . به ترتیب عبارت اند از:
- مرحله تهیه ، تنظیم و پیشنهاد بودجه : که این مرحله ،مهم ترین مرحله است.
- مرحله تصویب بودجه: تصویب بودجه از وظایف و اختیارات قوه مقننه است واین تصویب بودجه به معنای تصویب سیاستها و برنامه ها کشور می باشد.
- مرحله اجرای بودجه : اجرای بودجه از وظایف و اختیارات قوه مجریه است که پس از تصویب بودجه در مجلس و ابلاغ آن به دولت طی عملیات ذیل جهت وصول درآمد ها و پرداخت هزینه ها اقدام می نمایند.
- ابلاغ بودجه
- مبادله موافقتنامه فعالیت های جاری و طرح های عمرانی
- تخصیص اعتبار
- مرحله نظارت بودجه : آخرین مرحله از اجرای بودجه می باشد و قوه مقننه با دادن این مجوز و ماموریت به دولت می خواهدآگاهی یابد تا چه میزان دولت به سمت اهداف پیش بینی شده و یا دور شدن از آن متمایل است .
روش های بودجه ریزی
- بودجه ریزی متداول (سنتی ) : بودجه ای که آن اعتبارات هر سازمان دولت به تفکیک فصول و مواد هزینه مشخص می گردد ولی مشخص نمی شود که هر هزینه برای کدام هدف و به منظور اجرای کدام برنامه ، صورت گرفته است .
- بودجه ریزی افزایشی : در این روش حجم عملیات دستگاه را ثابت در نظر می گیریم و افزایش یا کاهش را در برابر حجم عملیات ثابت مقایسه می نماییم و در صورتی که بودجه حجم عملیات توسعه یابد ، باید وظایف جدیدی به دستگاه اجرائی محصول گردد و آثار مالی آن به تفکیک در بودجه منظور می گردد.
- بودجه برنامه ای : در این روش عملیات سازمان به شکل برنامه ی کار ، تنظیم و برای هر برنامه کار ، اعتبار منظور می گردد . ( در برخی کشر ها فقط برنامه ها به فصول در موارد هزینه تقسیم می شوند و برخی کشور ها فعالیت ها و طرح ها نیز به صورت فصول و مواد هزینه پیش بینی می گردد .)
- بودجه عملیاتی : روش دقیق تر و روشن تری است . زیرات براساس وظایف ، عملیات که سازمان های دولتی مسئولیت اجرای آنها را عهده دارند تنظیم می شود . در بودجه ریزی عملیاتی علاوه بر موارد فوق حجم عملیات و هزینهای اجرای عملیات دولت و دستگاهی اجرائی طبق روش های عملی مانند حسابداری قیمت تمام شده ، محاسبه و اندازه گیری می شود .
بودجه ریزی عملیاتی بر پایه 4 اصل استوار است که این 4 اصل عبارتند از.
- روش اندازه گیری کار
- حسابداری قیمت تمام شده
- استفاده از نورمها
- استفاده از استاندارد ها
- بودجه ریزی طرح و برنامه : اعطای اعتباراتی به قسمت اجرائی مستلزم شناخت امکانات موجود دستگاه اجرا کننده ، مورد تاکید می باشدذ .
- بودجه ریزی برمبنای صفر : با توجه به حجم عملیات دستگاه با وظایف محول شده به آنها مورد تاکید می باشد .
دیدگاهتان را بنویسید